In de Ayurveda zeggen we niet ‘Je bent wat je eet’ maar ‘Je bent wat je verteert’. Een goed werkende spijsvertering betekent een goede gezondheid. En om die spijsvertering goed te laten werken, is ‘Agni’ nodig. Agni betekent ‘vuur’ in het Sanskriet. Dit vuur staat zowel voor het element ‘vuur’ als voor je spijsverteringsvuur (ook wel ‘Jathar Agni’ genoemd). Met andere woorden: door te zorgen voor je Agni, zorg je ook voor je gezondheid.

Vertering

Je kent vast wel het gevoel van een opgeblazen buik of een branderig gevoel in je maag. Dit zijn allemaal tekenen dat je Agni verstoord is. Je Agni is dus je spijsverteringsvuur. En dat vuurtje moet altijd branden. Dit zorgt er namelijk voor dat alles wat in je lichaam komt, goed wordt verteerd en wordt omgezet in voedingsstoffen. Daarnaast zorgt het voor het uitscheiden van stoffen die je niet meer nodig hebt. Deze afvalstoffen worden ‘Ama’ genoemd. Ama is een ander Sanskriet woord dat je kunt vertalen als ‘onverteerd’. Dit zijn dus afvalstoffen die in je lichaam blijven. Te veel Ama kan leiden tot allerlei gezondheidsklachten! 

Naast het verteren van voeding, zorgt Agni ook voor het verteren en verwerken van emoties, gedachten en prikkels. Alles is energie en alles wat in je lichaam (en geest) komt, moet verwerkt worden. Een goede Agni zorgt dus niet alleen voor je fysieke gezondheid, maar ook voor je mentale gezondheid.

Verstoorde Agni

Je Agni moet dus branden. Maar dit vuurtje kan ook te sterk, te laag of te onregelmatig branden. Een te sterke Agni betekent dat niet alle voedingsstoffen goed worden openomen. Dit wordt ook wel Tikshna-Agni genoemd. Deze Agni is een teken van een verhoogde Pitta-Dosha. Een te lage agni, oftewel Manda-Agni, betekent een trage spijsvertering, met als gevolg een teveel aan Ama. Dit is een duidelijk teken van verhoogde Kapha-Dosha. Als laatste is er de Vishama-Agni. Dit is de onregelmatige Agni, wat tot wisselende eetlust, buikpijn en een opgeblazen gevoel kan leiden. Deze Agni hoort bij een verhoogde Vata-Dosha.

Om je spijsvertering goed te laten werken, moet je de middenweg zien te vinden. Dit wordt ook wel ‘Sama-Agni’ genoemd. Sama-Agni houdt in dat je spijsvertering regelmatig is, alles goed wordt omgezet en opgenomen en waarbij afvalstoffen het lichaam goed kunnen verlaten. In deze staat van Agni zijn je dosha’s op een voor jou juiste manier in balans en werkt je Agni – voor jou – precies goed.

Zoals je misschien inmiddels weet, is iedereen volgens de Ayurveda uniek en heeft iedereen iets anders nodig. Wat voor de een werkt, werkt voor de ander juist niet. Daarom is kennis van je natuurlijke balans (je Prakruti) en je eventuele onbalans (Vikruti) ook zo belangrijk.

Zo kan iemand met veel Pitta beter geen scherpe kruiden toevoegen, omdat Pitta’s van nature al genoeg hitte in hun lichaam hebben. Vata’s hebben daarentegen wel baat bij mild-pittig eten, omdat dit zorgt voor verwarming. Daarnaast is regelmaat voor Vata’s belangrijk, omdat het vuurtje moet blijven branden (en daar zijn regelmatige eetmomenten voor nodig). Kapha’s dienen vooral gestimuleerd te worden, met name hun spijsverteringsvuur, dus zij hebben baat bij kruidiger en pittiger eten. Hun vuurtje brandt van nature wat lager, zeker als Kapha verhoogd is.

Een verstoorde Agni herkennen

Een te lage, hoge of onregelmatige Agni kan voor veel gezondheidsklachten zorgen. Hieronder volgen enkele symptomen die typisch zijn voor een verhoogde Kapha-, Pitta- en Vata-Dosha.

Manda Agni (laag)

Hoort bij een Kapha onbalans

• Trage spijsvertering 
• Moeite met afvallen
• Overgewicht
• Misselijkheid 
• Vocht vasthouden (oedeem)
• Vermoeidheid

TIP: kauw een kwartiertje voor je maaltijd op een stukje verse gember om je spijsverteringsvuurtje aan te wakkeren.

Tikshna Agni (hoog)

Hoort bij een Pitta onbalans

• Maagzuur en/of brandend gevoel in de maag
• Onverzadigbare honger en/of veel dorst
• Diarree
• Oprispingen
• Opvliegers
• Ontstekingen

TIP: drink voor het eten 1-2 lepels ongezoete aloë vera sap of kokoswater en kies voor verkoelende kruiden, zoals munt, kardemom of koriander om je spijsverteringsvuurtje te kalmeren.

Vishama Agni (onregelmatig)

Hoort bij een Vata onbalans

• Wisselende eetlust
• Opgeblazen buik 
• Krampen en/of gasvorming
• Droge huid 
• Snel een vol gevoel
• Onregelmatige stoelgang

TIP: zorg voor regelmaat en eet (warme) maaltijden, zoals curry’s en soepen, op vaste momenten zodat je spijsverteringsvuurtje goed blijft branden. 

Als je de drie lijstjes bekijkt, kan het zijn dat je meerdere soorten Agni’s ervaart. Kijk in dit geval naar welke Agni voor de meeste klachten zorgt en welke Dosha daarbij hoort. Vervolgens kun je beginnen met het herstellen van deze onbalans (lees ook de tips in het blog: ‘Eigenschappen per Dosha: Vata, Pitta & Kapha’).

Zorgen voor je Agni

Gelukkig zijn er veel dingen die je kunt doen om je Agni dagelijks te ondersteunen. Hieronder volgen een paar tips die zorgen voor een goed vuurtje:

• Kook je eten en kies zo vaak mogelijk voor verse producten. Door je eten te koken, help je jouw vertering een handje. Rauw eten kun je beter vermijden (met uitzondering van bijvoorbeeld kiemgroenten, sla en peterselie).
• Drink een half uur voor en minstens 1 uur na de maaltijd en drink niet te veel tijdens het eten (en zeker geen bewerkte en koude drankjes).
• Neem de tijd voor je maaltijden: kauw goed, eet zittend en eet met aandacht. Eet dus niet onderweg of achter je laptop (hoe moeilijk dit soms ook kan zijn ;)).
• Eet niet als je sterke emoties ervaart. Breng jezelf eerst tot rust, bijvoorbeeld met een ademhalingsoefening of een korte meditatie. 
• Gebruik kruiden die je balans ondersteunen of herstellen. Is je Pitta uit balans of heb je van nature veel Pitta? Kies dan voor verkoelende kruiden zoals munt, venkel- en korianderzaad. Voor Kapha’s zijn kurkuma, gember en zwarte peper goed. Voor Vata’s zijn de meeste kruiden goed (met uitzondering van hele scherpe kruiden). Met name asafoetida, kardemom, komijn en kaneel zijn goed voor Vata-types.
• Maak van je lunch je grootste maaltijd. Tussen 10:00 en 14:00 uur is je Agni op z’n best. Een voedzame, stevige lunch wordt dan dus goed verteerd en dit zorgt voor genoeg energie tot aan het avondeten. 
• Een andere tip is het vermijden van verkeerde voedselcombinaties (waarover binnenkort meer)!

Ik hoop dat deze tips je op weg helpen! Wil je graag de diepte in en ontdekken hoe je jouw Agni kunt versterken of kalmeren? Maak dan een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Heb je andere vragen, tips of blog suggesties? Stuur dan een berichtje via Instagram (@_.met.lot).